Yuval Noah Harari, 21 μαθήματα για τον 21ο αιώνα, εκδόσεις «Αλεξάνδρεια», Δεκέμβριος 2018
” .… Τα δημοψηφίσματα και οι εκλογές αφορούν πάντα τα συναισθήματα των ανθρώπων, όχι την ορθολογικότητά τους. Αν η δημοκρατία ήταν ζήτημα ορθολογικής λήψης αποφάσεων, δεν θα υπήρχε κανένας λόγος να δίνουμε σε όλους τους ανθρώπους ίσα εκλογικά δικαιώματα – ίσως και οποιαδήποτε εκλογικά δικαιώματα.
…… Είτε μας αρέσει είτε όχι οι εκλογές και τα δημοψηφίσματα δεν αφορούν τις απόψεις μας αλλά τα συναισθήματά μας. Η δημοκρατία θεωρεί ότι τα ανθρώπινα συναισθήματα αντανακλούν μια μυστηριώδη και βαθύτερη «ελεύθερη βούληση» και ότι αυτή είναι η υπέρτατη πηγή αυθεντίας και ότι, ενώ κάποιοι άνθρωποι είναι πιο ευφυείς από άλλους, όλοι οι άνθρωποι είναι εξίσου ελεύθεροι».
….. Αν λέγοντας «ελεύθερη βούληση» εννοείς την ελευθερία να κάνεις αυτό που επιθυμείς, τότε, ναι, οι άνθρωποι έχουν ελεύθερη βούληση. Αν όμως ως «ελεύθερη βούληση» εννοείς την ελευθερία να επιλέγεις τι επιθυμείς, τότε, όχι, οι άνθρωποι δεν έχουν ελεύθερη βούληση.
Οτιδήποτε περιορίζει την ελευθερία των ανθρώπων να αισθάνονται, να σκέφτονται, να επιθυμούν και να επινοούν περιορίζει το νόημα του σύμπαντος. Επομένως το υπέρτατο ιδανικό είναι η ελευθερία από τέτοιους περιορισμούς….”
